در غیاب آمارهای رسمی وزارت صنعت، معدن و تجارت، صورت‌های مالی ارائه شده از سوی خودروسازان به بورس نشان می‌دهد تیراژ ۹ ماه امسال خودروهای سواری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته حدود ۸ درصد کاهش داشته است. با توجه به نرخ رشدهای منفی بازه‌های زمانی قبل، مشخص می‌شود روند افت تولید خودروسازان بزرگ کشور، در پایان آذر کند شده است. به عبارت بهتر، نرخ رشد منفی محصولات سواری ایران خودرو، سایپا و پارس خودرو به‌عنوان سه تولیدکننده اصلی خودرو در کشور، رو به کاهش بوده و تک رقمی شده است.
این اتفاق دو ریشه دارد؛ نخست اینکه عدد پایه تولید در سال ۹۷ و نسبت به ۹۶، افت داشته و دوم آنکه خودروسازان توانسته‌اند طی سال جاری تا حد قابل توجهی از شوک‌های اولیه تحریم خارج و به یک ثبات نسبی در تیراژ برسند. در سال ۹۷ و به دلیل اختلاف شدید تیراژ در مقایسه با سال قبل از آن، نرخ رشد منفی تولید خودروسازان اعداد و ارقام بالایی را ثبت کرد، اما طی سال جاری با توجه به هضم شوک‌های ابتدایی تحریم و کاهش عدد پایه تولید (در سال ۹۷) این نرخ تک رقمی شده است.اما تک رقمی شدن نرخ رشد منفی تولید خودروسازان چند پرسش را نیز ایجاد کرده است که مهم‌ترین آنها به مسائل کیفی و نحوه تامین قطعات مربوط می‌شود. به‌عنوان مثال، این پرسش برای افکار عمومی ایجاد شده که خودروسازان در این شرایط سخت تحریم، قطعات خارجی موردنیاز خود را چگونه و با چه هزینه‌ای تامین می‌کنند؟ پرسش دیگر اینکه کیفیت قطعات تامینی در چه سطحی قرار دارد؟ آیا کیفیت فدای تیراژ شده است؟ و در نهایت اینکه قطعه‌سازان داخلی با توجه به طلب بیش از ۲۰ هزار میلیارد تومانی شان از خودروسازان و اوضاع مالی نامناسب، چگونه و با چه کیفیتی قطعات را تامین می‌کنند؟در حال حاضر قطعه‌سازی کشور اوضاع چندان مناسبی به لحاظ مالی ندارد و حتی برخی از به کما رفتن آن صحبت به میان می‌آورند، بنابراین نحوه تامین قطعات داخلی محل پرسش قرار دارد. قطعه‌سازان ماه‌هاست به دنبال دریافت تسهیلات از دولت هستند و هرچند وقت یک‌بار بابت پرداخت نشدن ۸۴۴ میلیون یورو تسهیلات ارزی وعده داده شده (از سوی دولت) گلایه می‌کنند. آنها چندین بار بابت تعطیلی خطوط تولید و بیکاری کارگران‌شان نیز هشدار داده‌اند، بنابراین در چنین وضعی، چگونگی تامین قطعات و کیفیت آنها، به محل پرسش افکار عمومی و کارشناسان تبدیل شده است.
تداوم رشد تولید ماهانه خودرو
طبق آمارهای منتشره در صورت‌های مالی خودروسازان، آنها توانسته‌اند در ۹ ماه امسال ۶۰۲ هزار و ۴۵۸ دستگاه انواع محصول سواری را به تولید برسانند. این آمار سبب شده تیراژ خودروهای سواری حدود ۸ درصد کاهش پیدا کند. در این بین، سایپا ضمن آنکه بیشترین تیراژ را در ۹ ماه سال جاری به خود اختصاص داده، توانسته پس از مدت‌ها نرخ رشدش را مثبت کند. طبق آمار، نارنجی‌های جاده مخصوص تا پایان آذر امسال ۲۶۸ هزار و ۴۱۲ دستگاه انواع محصول سواری را به تولید رسانده‌اند که نشان از افزایش تیراژ ۳/ ۹ درصدی آنها در مقایسه با ۹ ماه سال گذشته دارد. پارس‌خودرو اما به‌عنوان زیرمجموعه سایپا و سومین خودروساز بزرگ کشور، تنها ۷۲ هزار و ۷۴۰ دستگاه محصول سواری را در ۹ ماه امسال تولید کرده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، ۶/ ۳۲ درصد افت را نشان می‌دهد. در نهایت ایران‌خودرویی‌ها نیز با توجه به تیراژ ۲۵۸ هزار و ۱۸۶ دستگاهی‌شان در ۹ ماه امسال، با ۲/ ۱۶ درصد افت نسبت به مدت مشابه سال گذشته مواجه شده‌اند.صورت‌های مالی خودروسازان اما حکایت از تداوم بهبود رشد ماهانه تولید آنها دارد. بر این اساس، ایران‌خودرویی‌ها توانسته‌اند در آذر امسال ۴۷ هزار و ۸۳۶ دستگاه انواع محصول سواری را به تولید برسانند و در مقایسه با آبان بیش از ۲۷ درصد افزایش تیراژ داشته باشند.سایپا نیز تیراژی ۳۶ هزار و ۷۱۳ دستگاهی در سومین ماه پاییز امسال داشته که در مقایسه با ماه قبل از آن، بالای ۵/ ۳۶ درصد رشد را به خود می‌بیند. از آن سو پارس‌خودرویی‌ها نیز ۱۱ هزار و ۲۳ دستگاه محصول سواری را در آذر به تولید رسانده‌اند تا در مقایسه با آبان، حدود ۵/ ۵۷ درصد رشد کنند. در مجموع، تیراژ آذرماه خودروسازان ۹۵ هزار و ۵۲۷ دستگاه بوده که از رشد ۷/ ۳۳ درصدی در مقایسه با آبان‌ماه حکایت دارد.
اما نگاهی به جزئیات آمار تولید خودروهای سواری در ۹ ماه امسال بیندازیم تا مشخص شود سه خودروساز بزرگ کشور چه افت‌و‌خیزی در این بازه زمانی داشته‌اند. در بین محصولات ایران‌خودرو، گروه پژو (به جز پژو ۲۰۰۸) تیراژی ۱۸۲ هزار و ۸۸۱ دستگاهی طی ۹ ماه امسال داشته که این آمار نشان از کاهش ۶/ ۳ درصدی تیراژ پژویی‌ها در مقایسه با ۹ ماه سال گذشته دارد. آمار موردنظر، پژو ۲۰۶، ۴۰۵، پارس و ۲۰۷ را شامل می‌شود و به نظر می‌رسد در این بین، بیشترین سهم تولید از آن ۲۰۶ باشد. ایران‌خودرویی‌ها اما آمار پژو ۲۰۰۸ را خارج از خانواده پژو منتشر می‌کنند و صورت‌های مالی آنها نشان می‌دهد خودروی موردنظر روندی نزولی در ۹ ماه امسال داشته است. طبق آمار، تا پایان آذر امسال ۵هزار و ۱۴۰ دستگاه پژو ۲۰۰۸ در ایران خودرو به تولید رسیده که نسبت به بازه زمانی مشابه سال گذشته کاهش ۱/ ۷ درصدی را نشان می‌دهد. از پژو که بگذریم، ایران‌خودرو در تولید سمند با افزایش تولید مواجه شده است. بنابر آمار منتشره، این شرکت طی ۹ ماه امسال، ۳۶هزار و ۳۹۸ دستگاه سمند را به تولید رسانده و این آمار سبب افزایش ۵/ ۶ درصدی تولید محصول موردنظر نسبت به مدت مشابه سال گذشته شده است. آن‌طور که آمار تولید منتشره در صورت‌های مالی ایران خودرو روایت می‌کند، این شرکت همچنان در تولید دنا روندی نزولی دارد. ایران خودرویی‌ها تا پایان آذر امسال، ۲۰ هزار و ۴۲۵ دستگاه دنا را به تولید رسانده‌اند تا نسبت به بازه زمانی مشابه سال گذشته ۲/ ۲۸ درصد کاهش تولید در این محصول را تجربه کنند.
نزولی شدن تولید دنا در حالی است که دیگر محصول ایران‌خودرو یعنی رانا توانسته رشد را در کارنامه‌اش به ثبت برساند. طبق گزارش ارائه‌شده به بورس، در ۹ ماه امسال پنج هزار و ۲۵۳ دستگاه رانا در ایران‌خودرو به تولید رسیده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته رشد ۸۹ درصدی را نشان می‌دهد.در بین محصولات مونتاژی ایران خودرو اما دانگ‌فنگ در آذر ماه به خطوط تولید این شرکت بازگشته است. آمار تولید ایران‌خودرو نشان می‌دهد در سومین ماه پاییز هشت دستگاه دانگ فنگ در این شرکت مونتاژ شده و این در حالی است که ماه قبل از آن خبری از دانگ فنگ نبود. در مجموع تا پایان آذر ماه ۲ هزار و ۱۳۹ دستگاه دانگ فنگ در ایران خودرو مونتاژ شده که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، از افت ۸۷ درصدی حکایت دارد. در بین دیگر مونتاژی‌های ایران‌خودرو اما هایمای چینی تیراژی چهار هزار و ۵۴۳ دستگاهی در ۹ ماه امسال از خود به جا گذاشته که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، ۵۷ درصد افت تولید داشته است.
سراتو برگشت؟
به سایپا برویم و ببینیم این شرکت چه آماری در تولید محصولات خود طی ۹ ماه امسال به‌جا گذاشته است. بنابر آمار ارائه‌شده به بورس، سایپایی‌ها در تولید سراتو که محصولی مونتاژی و تحت‌لیسانس کیاموتورز کره است، با افت تولید مواجه شده‌اند. بر این اساس تا پایان آذر امسال، سه هزار و ۶۷۰ دستگاه سراتو در سایپا مونتاژ شده که در مقایسه با بازه زمانی مشابه سال گذشته، بیش از ۷۰ درصد افت را نشان می‌دهد. با وجود آنکه سایپایی‌ها چند ماه پیش رسما پایان مونتاژ سراتو را اعلام کردند، در آمار تولید آذرماه آنها تولید ۴۰ دستگاه از این خودرو به ثبت رسیده است. مشخص نیست آیا تولید این ۴۰ دستگاه به معنای بازگشت سراتو به سایپا بوده یا اینکه تولیدی موقتی به حساب می‌آید. در بین دیگر محصولات سایپا، تیبا تیراژی ۱۲۰ هزار و ۹۳۲ دستگاهی را طی ۹ ماه امسال از خود به‌جا گذاشته و بنابراین نسبت به بازه زمانی مشابه سال گذشته ۵/ ۱۳ درصد افزایش تولید را به خود می‌بیند. با وجود برنامه‌ریزی سایپا برای حذف پراید اما تیراژ این محصول در ۹ماه امسال و نسبت به مدت مشابه سال گذشته صعود کرده است. طبق صورت‌های مالی ارائه شده به بورس، پراید در ۹ ماه امسال تیراژی ۱۳۸ هزار و ۵۰۰ دستگاهی را از خود به‌جا گذاشته و بنابراین در مقایسه با بازه زمانی مشابه سال گذشته ۶/ ۲۲ درصد افزایش تولید را تجربه کرده است.
از تیبا و پراید بگذریم و نگاهی هم به محصولات مونتاژی چینی سایپا در ۹ ماه امسال بیندازیم. طبق آمار، پارس‌خودرو به‌عنوان زیرمجموعه سایپا، توانسته تنها ۱۹۳ دستگاه برلیانس را تا پایان آذر امسال به تولید برساند. با توجه به این آمار، برلیانس در مقایسه با ۹ ماه سال گذشته بیش از ۹۸ درصد افت تولید را تجربه کرده است. پارس خودرویی‌ها اما توانسته‌اند در بازه زمانی تحت بررسی، یک هزار و ۷۷۱ دستگاه کوئیک را به تولید برسانند. همچنین ۱۶ دستگاه ساینا نیز در این شرکت به تولید رسیده که البته به‌صورت حق‌العمل کاری برای سایپا است.
همچنین آمار تولید آذر پارس‌خودرو نشان می‌دهد این شرکت در این ماه حتی یک دستگاه برلیانس را نیز تولید نکرده است. سایپایی‌ها اما تا پایان آذر امسال ۴۲۳ دستگاه آریو را مونتاژ کرده‌اند و این آمار نشان می‌دهد خودروی موردنظر با افت تیراژ ۵/ ۹۲ درصدی در ۹ ماه امسال و نسبت به مدت مشابه سال گذشته مواجه شده است. آریو در آذر امسال هیچ تولیدی نداشته و مشخص نیست غیبت آن دائم است یا دوباره به جمع سایپایی‌ها باز خواهد گشت. در نهایت اما چانگان دیگر محصول چینی سایپا، تیراژی چهار هزار و ۸۸۷ دستگاهی در ۹ ماه امسال داشته که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، ۴۵ درصد افت تولید را نشان می‌دهد.
اما نگاهی هم به اوضاع تولید خانواده ال۹۰ تا پایان آذر امسال بیندازیم و ببینیم این محصول فرانسوی چه شرایطی در تولید داشته است. طبق اطلاعات ارائه‌شده به بورس، در مجموع تیراژ خانواده تندر۹۰ (شامل تندر معمولی، پارس‌تندر، تندر اتومات و ساندرو) طی بازه زمانی تحت‌بررسی به چهار هزار و ۲۰۷ دستگاه رسیده است. با این حساب، تیراژ این خانواده در مقایسه با ۹ ماه سال گذشته ۹۰ درصد افت داشته است. اگر آمار تولید خانواده تندر۹۰ را به‌صورت جداگانه بررسی کنیم، مشخص می‌شود هر دو شرکت ایران‌خودرو و پارس‌خودرو با کاهش تولید این محصول در بازه زمانی تحت بررسی مواجه شده‌اند. بر این اساس، ایران‌خودرویی‌ها با توجه به تیراژ یک‌هزار و ۲۸۷ دستگاهی خود، افتی بیش از ۸۸ درصد را در تولید محصولات رنو طی ۹ ماه امسال و در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته به ثبت رسانده‌اند. در پارس‌خودرو نیز تولید محصولات خانواده رنو طی ۹ ماه امسال به ۲هزار و ۹۲۰ دستگاه رسیده تا نسبت به مدت مشابه سال گذشته، افتی ۹۱ درصدی دامان آن را بگیرد. صورت‌های مالی ارائه شده به بورس نشان می‌دهد تولید محصولات رنو در پارس‌خودرو به‌طور کامل متوقف شده است.
